Poniżej prezentujemy zestawienie najważniejszych pojęć związanych z druidyzmem. Znajdziesz tutaj wiele celtyckich nazw, słów, postaci i określeń, których krótka definicja pozwoli Ci na lepsze rozumienie ich znaczenia, pochodzenia i tym samym głębsze doświadczanie ścieżki druida.
Słowniczek będzie aktualizowany i rozbudowywany o nowe hasła.
A
- Alban Arthan – jedno ze świąt druidów obchodzone podczas zimowego przesilenia, w wolnym tłumaczeniu „Światło Artura”.
- Alban Eilir – święto druidów podczas wiosennej równonocy, w wolnym tłumaczeniu „Światło Ziemi”.
- Alban Elfed – święto druidów podczas jesiennej równonocy, w wolnym tłumaczeniu „Światło wody”.
- Alban Hefin – święto druidów w okresie przesilenia letniego, w wolnym tłumaczeniu „Światło Brzegu”.
- Annwn – w przybliżonym znaczeniu oznacza “nie-świat” i tak określali Inny Świat Walijczycy. Zaświaty, Świat Duchów, Zmarłych.
- Awen (walijski) – troisty, główny symbol druidów. Inspiracja, ogólnie dar lub błogosławieństwo bogów.
B
- Badb – jedna z postaci/wcieleń bogini Morrigan, która pojawiała się pod postacią kruka.
- Bard – w starożytności poeta i gawędziarz, który kształcił się w bardyjskim bractwie.
- Beli, Belenus, Bel – celtycki bóg związany ze słońcem, płodnością i ogniem.
- Beltane/Bealteinne – festiwal Druidów poświęcony obchodom wiosny.
- Biróg – w mitologii irlandzkiej kobieta-druidka, często przedstawiana jako pośredniczka między światami.
- Bran – mityczny król celtycki, kojarzony z ochroną, magią i przepowiedniami.
- Brigid – bogini poezji, uzdrawiania i ognia. Uznawana za jedną z najważniejszych bogiń celtyckich.
C
- Cailleach – starucha, królowa zimy, mądra Bogini-Wiedźma.
- Caer Sidhe – „twierdza Sidhe”; miejsca kontaktu ze światem duchów, często wzgórza lub kurhany.
- Cernunnos – rogatobrody bóg natury, płodności, dzikich zwierząt i cykli życia.
- Coligny – celtycki kalendarz odnaleziony we Francji; źródło wiedzy o czasie rytualnym u Galów.
D
- Druid – filozof, kapłan, nauczyciel, doradca i mag.
- Druantia – hipotetyczna celtycka bogini drzew, związana z życiem roślinnym i cyklem płodności.
- Driady – duchy drzew, szczególnie w późniejszej interpretacji neodruidzkiej.
E
- Eisteddfod – festiwal bardów i konkurs sztuk.
- Elen of the Ways – Walijska bogini ścieżek, przejść i dróg duchowych. Znana z mitów jako Elen Luyddog, bohaterka Mabinogionu. Patronka leśnych traktów, szlaków migracyjnych i duchowego przewodnictwa. Czczona przez niektóre współczesne odłamy druidyzmu.
- Ellyllon – małe istoty z mitologii walijskiej, podobne do elfów lub duszków leśnych.
- Epona – Bogini koni, czczona w Galii, Brytanii oraz przez legionistów rzymskich. Jedyna celtycka bogini oficjalnie włączona do rzymskiego panteonu. Patronka podróży, płodności i opiekunka dusz – jej wizerunki znajdowano w stajniach i grobowcach.
- Ériu – Bogini i personifikacja Irlandii, od której wywodzi się angielska nazwa kraju – Éire/Ireland. Jedna z trzech sióstr-bogiń (obok Banby i Fódli). Symbol narodowej tożsamości i duchowej ziemi.
- Esus – Tajemniczy celtycki bóg, znany głównie z inskrypcji i rzeźb z terenów Galii. Często przedstawiany w scenie ścinania drzewa. Może symbolizować siłę dzikiej natury, zniszczenie i odnowienie. Wspominany obok Taranisa i Teutatesa jako bóg ofiarny.
F
- Fál (Lia Fáil) – Kamień koronacyjny królów Irlandii, zwany „Kamieniem Przeznaczenia”. Znajduje się na wzgórzu Tara – starożytnym centrum władzy. Według legend, kamień wydawał dźwięk, gdy dotknął go prawowity król. Symbol boskiej legitymizacji i duchowej mocy.
- Féth Fiada – celtycka „mgła niewidzialności”; czar używany przez druidów, by zniknąć z pola widzenia.
- Fili – poeta, wieszcz i uczony w Irlandii; ściśle związany z druidyczną tradycją.
- Fomorianie (Fomóire) – Pradawna rasa potężnych istot z mitologii irlandzkiej, często związana z morzem, ciemnością i chaosem. Ich przywódcą był m.in. Balor. Zostali pokonani przez Tuatha Dé Danann, symbolizując zwycięstwo światła nad ciemnością, ale też równowagę pierwiastków natury.
G
- Geis (Geas, liczba mnoga: Geasa) – Święta przysięga, zakaz lub nakaz o mocy magicznej. Przestrzeganie geis dawało siłę i ochronę, a jego złamanie prowadziło do zguby. Był to ważny element duchowości i etyki celtyckiej, szczególnie wśród wojowników i królów. Nakładane przez druidów, poza prawem boskim lub ludzkim.
- Gorsedd – zgromadzenie bardów, poetów i druidów; również nowoczesna organizacja kulturalna w Walii.
- Gwion Bach – postać z mitologii walijskiej, który po transformacjach staje się Taliesinem, wielkim bardem.
H
- Herne Łowca – Postać z mitów angielskich i ludowych podań, często utożsamiana z rogatym bogiem dzikiej natury. Przypomina Cernunnosa i jest uważany za opiekuna lasów i zwierząt. W niektórych współczesnych tradycjach druidycznych traktowany jako duch opiekuńczy dzikiej przyrody.
- Hill of Tara (Wzgórze Tary) – Święte miejsce w Irlandii, będące siedzibą Wysokich Królów Irlandii. Związane z druidycznymi rytuałami koronacyjnymi oraz symbolicznym „Kamieniem Przeznaczenia” (Lia Fáil), który miał krzyczeć, gdy prawowity król na nim stanął.
I
- Imbas (Imbas Forosnai) – Irlandzkie pojęcie oznaczające boską inspirację, objawienie lub duchowe natchnienie. Równoważne z walijskim Awen. Rytuał Imbas Forosnai („objawienie, które oświeca”) był praktyką proroczą, stosowaną przez filidów i druidów.
- Imbolc/Oimelc – święto Bogini Brigid, obchodzone około 1 lutego.
- Ildanach (Lugh Ildanach) – Przydomek boga Lugh’a oznaczający „Wszechzdolny” lub „Ten, który zna wszystkie rzemiosła”. Wskazuje na archetyp mistrza wielu dziedzin – ideał dla poetów, wojowników i druidów.
- Inny Świat – wymiar równoległy do fizycznego.
K
- Kaledonia – Rzymska nazwa terenów dzisiejszej Szkocji, zamieszkanych przez plemiona celtyckie i piktyjskie. Uważana za region silnie związany z tradycjami druidycznymi i kultem przyrody. Miejsce zachowania niezależnych rytuałów jeszcze długo po romanizacji Brytanii.
- Kildare (Cill Dara) – Miasto w Irlandii, którego nazwa oznacza „kościół dębu”. Miejsce święte jeszcze w czasach pogańskich, związane z kultem bogini Brigid, a później ze św. Brygidą. Jeden z głównych ośrodków przejścia od duchowości druidycznej do chrześcijaństwa.
- Kocioł – rytualne naczynie o bogatej symbolice w mitologii celtyckiej i praktykach druidycznych. Kojarzony z odrodzeniem, przemianą i nieskończoną obfitością. W mitach pełnił funkcję magicznego źródła mądrości, uzdrawiania lub wskrzeszenia.
- Koło Roku – Symboliczny cykl ośmiu świąt celtyckich, związany z porami roku: cztery święta solarne (przesilenia i równonoce) oraz cztery święta ognia (Imbolc, Beltane, Lughnasadh, Samhain). Przedstawia naturalny rytm życia, śmierci i odrodzenia.
- Krąg kamienny / kromlech – Megalityczne budowle wznoszone przez pradawne ludy Wysp Brytyjskich (np. Stonehenge, Avebury). Pełniły funkcje rytualne, astronomiczne i ceremonialne. Choć starsze niż historyczni druidzi, zostały włączone w ich symbolikę i praktyki.
- Król Rybak (Fisher King) – Postać z legend arturiańskich, często utożsamiana z opiekunem Graala. Jego zdrowie wiązało się z urodzajem ziemi – echo celtyckiego archetypu króla-uzdrowiciela, którego dobrostan odzwierciedla stan natury i społeczeństwa.
- Kruki – Ptaki silnie powiązane z boginiami wojny i magii, takimi jak Morrigan czy Badb. Symbolizują wieszczbiarstwo, śmierć, ale też wiedzę i kontakt z Innym Światem. Często pojawiają się w celtyckich mitach jako zwiastuny lub przewodnicy duchowi.
L
- Lughnasadh/Lammas – Święto Żniw.
- Lugh – bóg światła, rzemiosła i sztuki, patron święta Lughnasadh.
- Llyr – walijski bóg morza, ojciec Bran i Branwen, związany z głębokimi emocjami i tajemnicami.
M
- Mabon – młode słońce, boski syn.
- Mabinogi / Mabinogion – Zbiór średniowiecznych walijskich opowieści mitologicznych, stanowiących źródło wiedzy o dawnych bogach, herosach i wierzeniach. Zawierają m.in. historie o Pwyllu, Rhiannon, Manawydanie i Pryderim. Skarbnica duchowości i symboliki.
- Macha – wcielenie bogini Morrigan.
- Manannán mac Lir – Bóg mórz i mgieł w mitologii irlandzkiej, opiekun Innego Świata. Miał magiczny płaszcz niewidzialności, konie, statek płynący bez wioseł. Przewoźnik dusz i strażnik zaświatów. Jego imię związane z Wyspą Man (Isle of Man).
- Mag Mell – „Równina Radości” – celtycki raj, jeden z aspektów Innego Świata. Opisywany jako miejsce wiecznej młodości, bez chorób i śmierci. Mógł być osiągalny poprzez śmierć, podróż morską lub duchowe przejście. Bliski koncepcji Avalonu.
- Medb (Maeve) – Potężna królowa Connachtu z irlandzkiego cyklu ulsterskiego. Symbol władzy kobiecej, wojowniczości i seksualnej niezależności. Znana z opowieści o wojnie o byka z Cooley. Utożsamiana czasami z postaciami bogiń.
- Merlin (Myrddin) – Legendarny wieszcz i druid z tradycji arturiańskiej, którego pierwowzorem był Myrddin Wyllt – dziki prorok z walijskich poematów. Symbol mądrości, magii natury i kontaktu z Innym Światem. Przedstawiany często jako ostatni z wielkich druidów.
- Morrigan – bogini wojny, magii, płodności.
N
- Nemhain – jedno z obliczy bogini Morrigan.
- Nwyfre – termin oznaczający „siłę życiową”.
- Nemeton – święty gaj druidów, miejsce kultu, medytacji i rytuałów.
- Nodens – celtycki bóg uzdrawiania, snów i wody, porównywany z Asklepiosem.
O
- Ogam, Ogham – pismo druidów.
- Ovat, Wieszcz – wieszcz, jasnowidz, uzdrowiciel i szaman.
- Odrodzenie Druidyzmu – XVII–XIX wiek, odnowienie duchowej ścieżki.
- Oir – jeden ze znaków oghamu; reprezentuje złotą brzozę, symbol odnowy i światła.
P
- Pamięć Przodków – Pojęcie kluczowe w druidyzmie – oznacza szacunek dla przeszłości, dla tych, którzy odeszli, oraz ich mądrości. Praktyki druidyczne często zawierają elementy przywoływania i czczenia Przodków, szczególnie podczas Samhuinn. Pamięć jest drogą do duchowego zakorzenienia.
- Przesilenie – czas zmiany energii solarnej.
- Prydwen – łódź króla Artura w walijskiej mitologii; środek podróży między światami.
- Puca (Púca, Pwca) – Duch lub stworzenie z folkloru irlandzkiego i walijskiego, często w formie zwierzęcej (koń, królik, pies). Może być zarówno pomocny, jak i złośliwy. Uważany za istotę z Innego Świata, działającą najaktywniej podczas Samhuinn.
- Pwyll – Bohater pierwszej gałęzi Mabinogionu, książę Dyfedu. Wymienia się miejscami z władcą Innego Świata – Arawnem – na rok i dzień, ucząc się mądrości, pokory i odpowiedzialności. Uosabia kontakt między światami i rozwój wewnętrzny.
R
- Rhiannon – bogini w mitologii walijskiej, symbol królewskiej mądrości, koni i muzyki.
- Rosmerta – Galo-rzymska bogini płodności, dostatku i obfitości. Jej imię oznacza „ta, która zapewnia dobre rzeczy”. Bywa przedstawiana z rogiem obfitości lub paterą. Czczona zarówno przez Celtów, jak i Rzymian na terenach Galii.
- Rí – Irlandzkie słowo oznaczające króla. W dawnym porządku społecznym ważny był Rí Tuaithe (król plemienia), a także Ard Rí na hÉireann – Wysoki Król Irlandii. Władza królewska miała duchowy charakter, często potwierdzany przez druidów.
S
- Samhuinn/Samhain – Najważniejsze celtyckie święto, obchodzone około 1 listopada. Symboliczna granica między starym a nowym rokiem, kiedy zasłona między światem żywych a duchów była najcieńsza. Czas kontaktu z przodkami, zmarłymi i bogami. Korzenie współczesnego Halloween.
- Sidhe – istoty z Innego Świata, duchy natury lub przodków.
- Sláine – bohater i król druidyczny z mitologii irlandzkiej.
- Stonehenge – Megalityczna budowla w Anglii, jedno z najsłynniejszych prehistorycznych miejsc kultu, często (choć nie zawsze słusznie) łączone z druidami. Używane przez współczesnych druidów do obchodzenia świąt solarnych, zwłaszcza przesilenia letniego.
T
- Taranis – galijski bóg burzy i piorunów.
- Torc, Tork, Torque – naszyjnik celtycki, symbol statusu.
- Taliesin – legendarny bard walijski, uważany za proroka i poetę obdarzonego Awenem.
- Teutates – jeden z trójcy głównych bogów celtyckich; bóg plemienia, opiekun ludzi.
- Triskel – spiralny symbol trójdzielności, ruchu i równowagi; często używany w druidyzmie.
- Twrch Trwyth – dzik z walijskich legend, symbol siły i chaosu, często pojawia się w druidycznych opowieściach.
